Prawo farmaceuty do urlopu wypoczynkowego jest jednym z jego podstawowych uprawnień. Prawa do urlopu nie można zrzec się ani też przenieść go na inną osobę. Jednak przysługuje ono jedynie osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Jakie dokładnie zasady rządzą tym przywilejem?

Korzystanie z urlopu wiąże się z różnymi zasadami wynikającymi z przepisów prawa. Warto wiedzieć, jak wyliczyć przysługujące dni urlopowe oraz kiedy można spodziewać się wynagrodzenia za niewykorzystany urlop.

Jak nabywa się urlop?

Farmaceuta, który podejmuje pracę po raz pierwszy w roku kalendarzowym, w którym ją zaczął, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego kolejnego miesiąca pracy. Jest to wymiar 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Prawo do cząstkowego urlopu w pierwszym w życiu kalendarzowym roku pracy pracownik uzyskuje z upływem pierwszego miesiąca pracy i kolejnych w tym roku kalendarzowym. Nabywa je u tego pracodawcy, u którego kończą się kolejne miesiące pracy. Miesiąc pracy należy rozumieć w sensie potocznym (kalendarzowym). Należy wliczyć do niego także dzień, w którym pracownik podjął pracę. Farmaceuta nabywa prawo do urlopu cząstkowego z dołu – na koniec miesiąca, po jego przepracowaniu.

Z reguły urlop cząstkowy jest wówczas obliczany od wymiaru 20 dni urlopu. Za miesiąc pracy pracownik nabywa prawo do 1/12 z 20 dni urlopu, czyli do 1 i 2/3 dnia. Jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. Zatem po miesiącu pracy urlop wynosi 1 dzień 5 godzin i 20 minut. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym. Nabywa je od dnia, w którym rozpoczyna pracę w danym roku.

Wymiar urlopu wynosi:

• 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
• 26 dni – jeśli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Jeżeli farmaceuta jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy (tj. na mniej niż cały etat), urlop ustala się proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy. Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy oraz sposób ustania stosunku pracy.

Co wlicza się do okresu pracy?

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się okresy nauki z tytułu ukończenia:

• zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
• średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
• szkoły policealnej - 6 lat,
• szkoły wyższej - 8 lat.

Uwaga! Nie można sumować lat nauki w różnych szkołach.

Jeżeli zdarzyło się, że farmaceuta był zatrudniony i równocześnie uczył się, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się albo okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, albo okres nauki w zależności od tego, co jest w danej sytuacji korzystniejsze dla niego.

Jakie są zasady udzielania urlopu?

Pracodawca ma obowiązek udzielić farmaceucie urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym uzyskał do niego prawo. Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. Jedna część urlopu musi jednak wynosić co najmniej 14 dni kalendarzowych. Farmaceuta sam ustala, w jaki sposób podzieli sobie przysługujące mu dni wolne. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wykorzystał cały przysługujący mu urlop od razu.

W praktyce pracodawcy udzielają urlopów zgodnie z ustalanymi w danym miejscu pracy planami urlopów (podaje się je do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy). Bierze się przy tym pod uwagę wnioski pracowników, ale przede wszystkim konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Warto pamiętać, że farmaceuta nie ma obowiązku uwzględnić w planie urlopów urlopu udzielanego na żądanie (4 dni w każdym roku kalendarzowym). Może jednak wpisać go do planu.

Kiedy można przesunąć urlop?

Farmaceuta może przesunąć termin urlopu, jeśli jest to umotywowane ważnymi przyczynami. Również pracodawca ma do tego prawo, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.

Jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu:

• czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
• odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• powołania na ćwiczenia wojskowe lub na przeszkolenie wojskowe albo stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie na czas do 3 miesięcy,
• urlopu macierzyńskiego

pracodawca musi przesunąć urlop na termin późniejszy.

Kiedy szef może odwołać z urlopu?

Pracodawca może odwołać farmaceutę z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.

W takiej sytuacji pracodawca ma obowiązek pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. Mogą to być na przykład koszty podróży związane z powrotem z urlopu itd.

Co z urlopem na żądanie?

Pracodawca musi udzielić na żądanie pracownika (i w terminie przez niego wskazanym) nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Farmaceuta zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia.

Łączny wymiar wykorzystanego urlopu na żądanie nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni. I nie zależy to od tego, z iloma pracodawcami farmaceuta pozostaje w danym roku w kolejnych stosunkach pracy.

Jak wygląda kwestia wynagrodzenia za czas urlopu?

Za czas urlopu pracownikowi przysługuje takie wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Jeśli farmaceuta nie wykorzysta przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku pracy, przysługuje mu ekwiwalent pieniężny. Pracodawca nie musi wypłacać ekwiwalentu, gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę. Musi ona być zawarta z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy.

Ustalając wysokość ekwiwalentu pieniężnego, jaki przysługuje pracownikowi za jeden dzień urlopu wypoczynkowego, należy posłużyć się współczynnikiem urlopowym, który oblicza się, odejmując od liczby dni w danym roku kalendarzowym łączną liczbę przypadających w tym roku niedziel i świąt oraz dodatkowych dni wolnych od pracy, a wynik dzieli się przez dwanaście miesięcy. Jeżeli farmaceuta jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, współczynnik obniża się proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy. Współczynnik jest ustalany oddzielnie w każdym roku kalendarzowym i stosuje się go w roku wypłacania ekwiwalentu (nawet gdy chodzi o urlop przeniesiony z poprzedniego roku).

Do kiedy należy wykorzystać urlop?

Jeśli farmaceuta nie wykorzystał urlopu w terminie ustalonym w planie urlopów, należy mu go udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Nie dotyczy to części urlopu udzielanego na żądanie. Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi niewykorzystanego urlopu w tym terminie także wtedy, gdy w danym roku urlop nie był ujęty w planie urlopów ani pracodawca nie ustalił jego terminu w porozumieniu z pracownikiem. Po upływie 30 września następnego roku kalendarzowego pracownik może sądownie dochodzić udzielenia urlopu do czasu przedawnienia roszczenia o ten urlop. Jednak pamiętajmy, że naruszenie przez pracodawcę obowiązku udzielenia urlopu za dany rok do 30 września następnego roku kalendarzowego nie uprawnia pracownika do rozpoczęcia po tym terminie urlopu bez zgody szefa.

W okresie wypowiedzenia umowy o pracę farmaceuta musi wykorzystać przysługujący mu urlop (jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu). Udzielenie przez pracodawcę urlopu w okresie wypowiedzenia umowy o pracę wiąże pracownika, jeżeli pracodawca określił dokładnie termin tego urlopu. Pracownik, mający roszczenie o udzielenie mu urlopów bieżącego oraz zaległych, może dochodzić tego przed sądem pracy. Nieudzielenie mu urlopu w terminie z reguły będzie uprawniało go do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Pracodawca odmawiając pracownikowi urlopu, dopuszcza się również wykroczenia z art. 282 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy.

Żródło: Dombrovska P., "Farmaceuta idzie na urlop, czyli wymiar i zasady udzielania urlopu wypoczynkowego", MGR.FARM NR  6/2018 (22) str. 26-28