Czy to przejściowe zmęczenie, stresujący okres, który zaraz minie, chwilowe załamanie, a może już wypalenie zawodowe? Sprawdź z nami, czym charakteryzuje się ten groźny syndrom oraz jak mu przeciwdziałać, żeby nie stracić pracy lub przestawić swoją karierę zawodową na nową, satysfakcjonują ścieżkę!
Wypalenie zawodowe – definicja
Czym jest wypalenie zawodowe? Herbert Freudenberger, twórca pojęcia, określił je w latach 70. XX wieku jako stan wyczerpania wywołany nadmiernymi żądaniami stawianymi przez daną osobę lub środowisko pracy.
Według obecnie obowiązującej definicji, wypalenie zawodowe, inaczej zespół wypalenia zawodowego lub syndrom wypalenia zawodowego to stan przeciążenia psychicznego i fizycznego, bezpośrednio związany z długotrwałym stresem występującym w miejscu pracy.
Na wypalenie zawodowe szczególnie narażeni są pracoholicy oraz osoby, które wykonują zawody związane z intensywnymi kontaktami z ludźmi, np. personel medyczny lub aptekarze.
Czy wiesz, że… 1 stycznia 2022 roku wypalenie zawodowe zostało uwzględnione w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych prowadzonej przez Światową Organizację Zdrowia?
Wypalenie zawodowe – objawy, który powinny Cię zaniepokoić
Problematyką wypalenia zawodowego zajmowała się w swojej pracy prof. psychologii Christina Maslach. Ekspertka opracowała trójskładnikową teorię, która przybliża najważniejsze objawy zespołu wyczerpania emocjonalnego:
- Wyczerpanie emocjonalne – przejawia się coraz mniejszym zainteresowaniem kwestiami zawodowymi, zniechęceniem do wykonywanej pracy, nadmierną drażliwością, napięciem psychofizycznym oraz objawami psychosomatycznymi, jak bóle głowy, bezsenność czy chroniczne zmęczenie.
- Obniżone poczucie osobistych dokonań – związane jest z tendencją do postrzegania kontaktów interpersonalnych w negatywnym świetle, utratą wiary we własne możliwości, ciągłym niezadowoleniem z osiąganych wyników, zanikającą zdolnością do stawiania czoła problemom i poczuciem braku wystarczających kompetencji.
- Depersonalizacja – objawia się rosnącym dystansem do problemów, wzmożoną obojętnością, cynizmem i ironią w kontakcie z drugim człowiekiem oraz formalizacją kontaktów międzyludzkich.
Objawy wypalenia zawodowego możemy również sklasyfikować w konkretnych kategoriach i bardziej czytelnych pojęciach. Zapoznaj się z poniższą tabelą i sprawdź, czy widzisz u siebie wymienione symptomy:
|
Kategorie objawów |
Przykłady objawów: |
|
Motywacyjne |
rozczarowanie pracą, nuda, utrata idealistycznego obrazu pracy, zanik zapału |
|
Behawioralne |
izolacja, wychodzenie z relacji, mechaniczny sposób komunikacji, konfliktowość |
|
Fizyczne |
bezsenność, chroniczny ból głowy, spadek wagi lub apetytu, bóle karku |
|
Poznawcze |
utrata sensu, poczucie porażki, bezsilności czy bezradności, nadmierna troska |
|
Afektywne |
wyczerpanie emocjonalne, zaburzenia nastroju, nadmierna płaczliwość, depresja |
Wypalenie zawodowe – etapy
Amerykańscy psychologowie wyróżnili 5 etapów wypalenia zawodowego. Są nimi:
1. etap wypalenia zawodowego: Miesiąc miodowy
Poczucie pełnej satysfakcji, zauroczenie pracą, duma z osiągnięć zawodowych, skłonność do entuzjazmu.
2. etap wypalenia zawodowego: Przebudzenie
Tendencja do przepracowywania się w celu utrzymania idealistycznego obrazu swojej pracy, który coraz częściej zdaje się być nierealistyczny.
3. etap wypalenia zawodowego: Szorstkość
Pojawienie się kłopotów w bezpośrednich kontaktach. Konieczność zwiększenia wysiłków, aby wykonywać codzienne obowiązki.
4. etap wypalenia zawodowego: Wypalenie pełnoobjawowe
Wyczerpanie fizyczne i psychiczne, pojawienie się stanów depresyjnych, nasilenie się poczucia pustki i samotności, chęć ucieczki z pracy.
5. etap wypalenia zawodowego: Odradzanie się
Faza zdrowienia i regeneracji po negatywnych skutkach wywołanych wypaleniem.
Wypalenie zawodowe – leczenie i profilaktyka
Jak poradzić sobie z wypaleniem zawodowym? Warto pracować nad niwelowaniem objawów i przyczyn. Do tego w niektórych przypadkach będzie potrzebne wsparcie psychoterapeuty lub coacha. Z rozwiązaniem problemu może nam też pomóc szczera rozmowa z szefem. Za nią może iść specjalistyczne szkolenie, zwolnienie chorobowe lub dłuższy urlop.
Należy jednak pamiętać, żeby nie skupiać się wyłącznie na doraźnych metodach, ale poszukać źródeł problemu i przeciwdziałać w oparciu o długofalowe, dogłębne sposoby, które przynoszą najlepsze rezultaty.
Jeśli jeszcze nie jest za późno, weź sobie do serca powiedzenie: lepiej zapobiegać niż leczyć. Bądź uważny na to, jakie emocje odczuwasz w pracy oraz dbaj o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne. Istnieją metody, które minimalizują wystąpienie bądź ograniczają nasilenie objawów zawodowego wypalenia. Oto kilka najważniejszych:
- dbanie o pozytywną atmosferę w miejscu pracy oraz dobre relacje z współpracownikami i pacjentami,
- precyzyjne określenie zakresu swoich obowiązków zawodowych,
- generowanie sposobów na utrzymywanie i odnajdywanie satysfakcji z pracy,
- asertywność i skuteczna komunikacja z zespołem i pacjentami,
- dobra organizacja pracy (umiejętność zarządzania czasem),
- umiejętne radzenia sobie z emocjami i stresem,
- docenianie swoich osiągnięć zawodowych,
- troska o swój rozwój swoich kompetencji i podejmowanie się nowych wyzwań,
- wyznaczanie realistycznych oczekiwań i celów,
- minimalizowanie występowania lub rozwiązywanie na bieżąco wszelkich konfliktów i problemów,
- przestrzeganie zasad koncepcji work-life balance,
- wzmacnianie motywacji w pracy poprzez benefity pozapłacowe i nie tylko.
Jeśli jesteś przekonany, że w aktualnym miejscu pracy lub na obecnym stanowisku nastąpiło u Ciebie wypalenie zawodowe, rozważ zmianę zatrudnienia. Prześledź rynek i znajdź oferty pracy dla farmaceutów w swojej okolicy. Powodzenia!
