Różnimy się niejednokrotnie pochodzeniem, powodem wyboru swojej ścieżki zawodowej, odbytymi szkoleniami i latami praktyki za pierwszym stołem, ale pod pewnymi względami cechuje nas egalitaryzm wobec zjawisk psychologicznych. Zdecydowanie jednym z nich wydaje się być wypalenie zawodowe.

W literaturze fachowej pierwsze przypadki zawodowego wypalenia opisane zostały już na początku lat 60. XX wieku, jednak samo pojęcie wprowadzono do użycia w roku 1974. Herbert Freudenberger nakreślił wtedy fenomen zwany zespołem wypalenia, który oznaczał stan wyczerpania wywołany nadmiernymi żądaniami stawianymi przez daną osobę lub środowisko pracy. 

Wypalenie zawodowe - jakie są objawy i etapy?

W ujęciu holistycznym, problematykę wypalenia zawodowego najtrafniej opisała Christina Maslach w swojej trójskładnikowej teorii, opisującej je jako zespół wyczerpania emocjonalnego, obniżonego poczucia dokonań osobistych oraz depersonalizacji. Przyjrzyjmy się pokrótce każdej składowej.

• Wyczerpanie emocjonalne – przejawia się coraz mniejszym zainteresowaniem kwestiami zawodowymi, zniechęceniem do wykonywanej pracy, nadmierną drażliwością, napięciem psychofizycznym oraz objawami psychosomatycznymi, jak bólem głowy, bezsennością czy przewlekłym zmęczeniem

• Obniżone poczucie osobistych dokonań – związane jest z tendencją do postrzegania kontaktu z pacjentem w negatywnym świetle, utratą wiary we własne możliwości, chronicznym niezadowoleniem z osiąganych wyników, zanikającą zdolnością do stawiania czoła problemom i poczuciem braku wystarczających kompetencji

• Depersonalizacja – objawia się rosnącym dystansem do problemów pacjentów, wzmożoną obojętnością, cynizmem i ironią w kontakcie z drugim człowiekiem oraz formalizacją kontaktów międzyludzkich.

CZYTAJ WIĘCEJ: NAJLEPSZE SPOSOBY RADZENIA SOBIE ZE STRESEM W APTECE

Wychodząc poza ramy trójwymiarowej teorii Maslach, przejawy wypalenia zawodowego możemy sklasyfikować w bardziej namacalnych kategoriach, zebranych w poniższej tabeli:

Literaturowo wyróżnia się pięć faz wypalenia zawodowego:

1. Miesiąc miodowy – poczucie pełnej satysfakcji, zauroczenie pracą, duma z osiągnięć, skłonność do entuzjazmu

2. Przebudzenie – skłonność do przepracowywania się w celu utrzymania utopijnego obrazu swojej pracy, który coraz częściej zdaje się nierealistyczny, co nakręca spiralę zdarzeń 

3. Szorstkość – pojawienie się kłopotów w kontaktach z drugim człowiekiem, zarówno pacjentem, jak i innymi farmaceutami oraz konieczności zwiększenia wysiłków do wykonania codziennych czynności

4. Pełnoobjawowe wypalenie – kliniczne wyczerpanie psychofizyczne z nasilonymi objawami afektywnymi: poczuciem samotności i stanami depresyjnymi

5. Odradzanie się – faza psychicznego zdrowienia i naprawy powstałych w wyniku wypalenia nieefektywnych schematów poznawczych

Wypalenie zawodowe - profilaktyka

Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem od rzucania pracy i poszukiwania nowej wydaje się uważność i stała troska o swój psychiczny dobrostan. Istnieje szereg czynników, które minimalizują wystąpienie bądź ograniczają nasilenie objawów zawodowego wypalenia. Oto kilka najważniejszych:

• dbanie o pozytywną atmosferę w miejscu pracy – dzięki niej farmaceuta odnajdzie w aptece docenienie ze strony współpracowników i będzie się z nią łatwiej identyfikować;

• generowanie sposobów na odnalezienie i odczuwanie satysfakcji z pracy – warto przypomnieć sobie wartości, które zdecydowały o wyborze studiów farmaceutycznych, przywołać życiową misję, zapisać najważniejsze cele swojej codziennej pracy z pacjentem, które staną się elementem motywacyjnym;

• precyzyjne określenie swoich obowiązków – jasne wyznaczenie swoich kompetencji w duchu asertywności pozwoli uniknąć niespodziewanych dodatkowych zadań ze strony przełożonego i tym samym uchronić przed poczuciem przytłoczenia.

SPRAWDŹ RÓWNIEŻ: WORK-LIFE BALANCE A PRACA W APTECE